Τετάρτη 29 Ιανουαρίου 2014

ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

Τα παιδιά έπαιζαν πάντα με αυτά που είχαν.Τα παιχνίδια στην Ελλάδα αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο από το 1918 έως το 1960 βασίστηκαν στον τσίγκο ως το πιο ευπρόσδεκτο υλικό για την κατασκευή τους (...) Πολλοί από τους κατόπιν επίσημους βιοτέχνες και κατασκευαστές είχαν ξεκινήσει από τους πάγκους των πανηγυριών, όπου πουλούσαν τα παιχνίδια που οι ίδιοι είχαν κατασκευάσει κομμάτι κομμάτι (...) Η δεκαετία του 1960 χαρακτηρίζεται από τη σταδιακή έλευση του πλαστικού παιχνιδιού...ο συλλέκτης Χαράλαμπος Λεοντιάδης σε συνέντευξη στον Γιώργο Κιούση (20/4/2013, εφημ.Ελευθεροτυπία).

Δευτέρα 27 Ιανουαρίου 2014

ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΜ ΧΟΜΠΣΟΝ

Όλα ξεκινούν από την εμπλοκή ενός ανθρώπου με μια κατάσταση προβληματισμού. Όταν γεννήθηκε το παιδί του Τομ Χόμπσον, ο ίδιος έπρεπε να αποφασίσει για την διαπαιδαγώγησή του. Τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του, το παιδί τα έζησε μέσα στην οικογένεια. Ωστόσο, ο Χόμπσον επιθυμούσε περισσότερη κοινωνικοποίηση και άνοιγμα προς τον έξω κόσμο. Στην προσπάθεια επίλυσης του ζητήματος, ο Χόμπσον ανακαλύπτει ένα σχολείο, το Woodland Park, όπου ο δάσκαλος συνεργάζεται με τον γονιό για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στην μόρφωση του παιδιού. Φαίνεται ότι αυτή η ενασχόληση τον ενθουσιάζει πολύ. Το παιδί του μεγαλώνει και αλλάζει βαθμίδα εκπαίδευσης. Ο ίδιος, ωστόσο, παραμένει και συνεχίζει στο σχολείο ως εκπαιδευόμενος. Χάρη στο μεράκι και το ζήλο του, εξελίσσεται σε παιδαγωγό χωρίς σπουδές-διαβάζω στην Γεωργία Λινάρδου (Ελευθεροτυπία, 20/4/2013) ότι μέχρι τα σαράντα του χρόνια ήταν προπονητής ομάδας μπέιζμπολ. Ο Χόμπσον φαίνεται ότι έχει παίξει αρκετά στην παιδική του ηλικία και γι'αυτό αναγνωρίζει τη σπουδαιότητα και συμβολή του παιχνιδιού στην μάθηση των παιδιών. Προσκεκλημένος στην χώρα μας πέρσι, έθεσε το πλαίσιο μέσα στο οποίο γίνονται γόνιμες οι γνώσεις. Αυτό το πλαίσιο δεν είναι άλλο από την αμφισβήτηση της εξουσίας που -πρέπει να τονιστεί με έμφαση- ταυτίζεται με το πρόσωπο του παιδαγωγού. Πιστεύω ακράδαντα ότι η μεγάλη δοκιμασία για έναν παιδαγωγό της προσχολικής ηλικίας είναι να υπερασπίζεται και να υπονομεύει ταυτόχρονα το έργο του. Το παιχνίδι και η παιγνιώδη διάθεση των νηπίων, τον υποστηρίζουν σ' αυτή τη δοκιμασία.

Πέμπτη 23 Ιανουαρίου 2014

ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Οι επιστήμονες αποφαίνονται ότι η η γη έχει ηλικία τέσσερα δισεκατομμύρια έτη. Σε ένα άρθρο της εφημερίδας "ΤΑ ΝΕΑ"(13/14/2008) διαβάζω ότι το 10% των παιδιών στην Βρετανία πιστεύει ότι η γη έχει ηλικία λίγων χιλιάδων ετών. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε άγνοια ή απροθυμία πληροφόρησης από μέρους των μαθητών και μαθητριών. Ακόμη, μπορεί να φτάνει μέχρι και σε πλήρη απαξίωση και αμφισβήτηση των όσων υποστηρίζουν οι επιστημονικές θεωρίες.Σε ένα σημείο το άρθρου διαβάζω: "Η αρχή που είναι υπεύθυνη για διδακτική ύλη στα βρετανικά σχολεία έχει αποφασίσει ότι η συζήτηση για τη δημιουργία πρέπει να παραλειφθεί από τα επιστημονικά μαθήματα επειδή δεν είναι "επιστημονική θεωρία".
Ενδιαφέρον, πολύ ενδιαφέρον!

"ΔΕΝ ΘΕΛΩ ΝΑ ΜΕΓΑΛΩΣΩ"

"Άμα τρως θα μεγαλώσεις" λέμε σε ένα μικρό παιδί που προσπαθούμε να το μεταπείσουμε για να φάει το φαγητό του. Το σωστό θα ήταν " αν τρως, θα μεγαλώσεις καλά".Ούτως ή άλλως, τίποτα δεν υπάρχει που θα μπορούσε να ανακόψει την εξέλιξη ενός ανθρώπου. Ακόμα και με την πρόσληψη λίγων θερμίδων οι άνθρωποι μεγαλώνουν, επιβιώνουν και, φυσικά, δεν υπάρχει περίπτωση να παραμείνουν μόνιμα στην ίδια ηλικία.
Χτες και στην ώρα του γεύματος, ένα νήπιο είπε ότι δεν θέλει να μεγαλώσει.Το έχω ξανακούσει αυτό και μού φαίνεται παράξενο. Συνήθως, τα μικρά παιδιά είναι ανυπόμονα και θέλουν να μεγαλώσουν για να κάνουν αυτά που βλέπουν στους μεγάλους. Από την άλλη, οι μεγάλοι δεν χάνουν ευκαιρία να διατυμπανίζουν ότι παραμένουν μικρά παιδιά. Μένει να μάς διευκρινίσουν αν επιθυμούν να μιμούνται αυτά που βλέπουν στα μικρά παιδιά...

Τετάρτη 22 Ιανουαρίου 2014

ΣΤΟΥ ΜΟΡΦΕΑ ΤΑ ΧΕΡΑΚΙΑ

Προχτές, συζητούσαμε με τα νήπια για τα ρολόγια και για την φορά του ωροδείκτη και λεπτοδείκτη. Έδειχνα στα παιδιά τις ώρες που μένουν στο σχολείο και προσπαθούσα να τα βοηθήσω να αποκτήσουν μια καλύτερη αίσθηση του χρόνου. Κοντά σε όλα αυτά για τα οποία μιλούσαμε, ρώτησα να μου πουν την ώρα κατά την οποία κοιμούνται το βράδυ. Τα περισσότερα ήξεραν και μπόρεσαν να μού απαντήσουν. Η μεγαλύτερη ομάδα παιδιών κοιμάται γύρω στις εννιά. Δύο παιδιά είπαν στις δώδεκα. Για το ένα παιδάκι είμαι σίγουρος ότι ο ύπνος του δεν είναι επαρκής. Το πρωί είναι νυσταγμένος και αργεί να προσαρμοστεί στον κοινό ρυθμό της ομάδας.

Διάβαζα σε άρθρο της Δάφνης Χρήστου (Ελευθεροτυπία) ότι ο καλός ύπνος θωρακίζει τα εγκεφαλικά κύτταρα από την φθορά. Πιο συγκεκριμένα, κατά την φάση REM διπλασιάζεται η παραγωγή μυελίνης που προστατεύει, ως μονωτικό, τα νεύρα.

Ένα ευερέθιστο νήπιο, ίσως, να είναι ένα νήπιο που δεν κοιμάται αρκετά και καλά.

ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

Θυμάμαι πως κάποτε είχα απλώσει τα τετράδια και τα βιβλία σε ένα καφέ. Η εικόνα ενός ανθρώπου που διαβάζει και γράφει σε έναν χώρο με φασαρία είναι σίγουρα ασυνήθιστη. Η στερεότυπη σκέψη είναι γνωστή: Οι άνθρωποι που θέλουν να συγκεντρωθούν και να διαβάσουν επιλέγουν τα ήσυχα αναγνωστήρια ή τα σπίτια τους. Ωστόσο, με βάση την προσωπική μου εμπειρία μελετώ καλύτερα σε χώρους όπου υπάρχει θόρυβος και βλέπω τον κόσμο να πηγαινοέρχεται. Ο περισσότερος θόρυβος σαν να με κάνει να είμαι πιο πολύ απορροφημένος σε αυτό που διαβάζω ή γράφω. Μπορώ να διαβάζω στην ησυχία του σπιτιού αλλά διαβάζω και σε κοινόχρηστους χώρους. Επιπλέον, η μελέτη που κάνω δεν θέλω να είναι μονοθεματική. Η αυστηρή προσήλωση σε ένα μόνο θέμα μελέτης με κουράζει.

Την προηγούμενη φορά, διάβαζα ότι η μνήμη των ανθρώπων ενδυναμώνεται όταν η μελέτη γίνεται σε εναλλασσόμενους χώρους και με ύλη που έχει κάποια ποικιλία. Οι πληροφορίες, έτσι, προσλαμβάνονται με καλύτερο τρόπο και διατηρούνται για περισσότερο χρονικό διάστημα στην μνήμη μας. Επίσης οι αμερικανοί ψυχολόγοι που υποστηρίζουν αυτές τις αρχές μάθησης, ισχυρίζονται ότι ο εγκέφαλος πρέπει να "αναπνέει" και να μην επιβαρύνεται από ένα βαρύ φορτίο πληροφοριών. Η μελέτη είναι πιο αποτελεσματική όταν προοδευτικά προσλαμβάνουμε έναν μικρό όγκο πληροφοριών, στον οποίο επανερχόμαστε σε διαφορετικές χρονικές στιγμές για να τον αφομοιώσουμε πλήρως.

Ό, τι μας βοηθάει να κάνουμε καλύτερη και πιο αποδοτική την εργασία μας στα σχολεία είναι ευπρόσδεκτο!

(Διάβασα το άρθρο του Benedict Carey που είχε αναδημοσιευτεί στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία)

Τρίτη 21 Ιανουαρίου 2014

ΔΙΑΛΟΓΟΙ

Στο βιβλιαράκι που επιμελήθηκε η διεπιστημονική ομάδα που πλαισιώνει το "Όναρ-μέσω τέχνης για το άρρωστο παιδί" διαβάζω αληθινές ιστορίες μέσα από διαλόγους. Η ομάδα χρησιμοποιεί την τεχνική της αφήγησης, μουσικοκινητικά παιχνίδια, θεατρικό παιχνίδι, διαλέξεις, παρουσιάσεις, συμβουλευτική γονέων ΑμεΑ , γελωτοθεραπεία και χρήση εικαστικών μέσων. Να ένας διάλογος ανάμεσα σε νοσηλευόμενο παιδί και γελωτοθεραπευτή:

Γελωτοθεραπευτής: Όταν γίνεις καλά θα σε πάρω στην κατασκήνωση
Παιδί: Μα είμαι καλά!
Γελωτοθεραπευτής: Ο γιατρός λέει πως δεν είσαι ακόμη. Πότε αρρώστησες;
Παιδί: Πολλά χρόνια είμαι άρρωστη
Γελωτοθεραπευτής: Πότε; Για θυμήσου!
Παιδί: Αφού ξέρω. Όταν ο πατέρας μου πήγε να σκοτώσει την μητέρα μου εγώ είπα πως θέλω να πεθάνω.

Κυριακή 19 Ιανουαρίου 2014

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕΣΩ ΤΕΧΝΗΣ

Στη ζωή υπάρχουν και οι απρόσμενες συναντήσεις. Ο ήλιος που έχει μάθει να χαρίζει το φως σε όλη την πλάση, συναντά κατά την κάθοδό του στην θάλασσα μια γοργόνα. Η γοργόνα, πράγμα ασυνήθιστο για παραμύθι, βήχει και είναι άρρωστη. Ο ήλιος καταλαβαίνει ότι η γοργόνα έχει την ανάγκη του. Το φως του ζεσταίνει το κρύο σώμα της γοργόνας. Κάθε που πάει να αποχωρήσει ο ήλιος, η γοργόνα αρχίζει να βήχει. Οκόσμος μένει για τρεις μέρες χωρίς φως. Το φεγγάρι αρχίζει να ανησυχεί από την απουσία του ήλιου. Ένα πεφταστέρι βυθίζεται στη θάλασσα , αναζητά και βρίσκει τον ήλιο. Για τον ζωοδότη ήλιο, η γοργόνα αξίζει όσο ο κόσμος όλος! Το πεφταστέρι ζητάει από τον ήλιο να αρχίσει πάλι να ανατέλλει. Του εγγυάται ότι η γοργόνα δεν θα μείνει μόνη της μέχρι να γιατρευτεί τελείως. Πράγματι, η γοργόνα γίνεται καλά και ο ήλιος, το φεγγάρι και τα αστέρια γλεντούν για σαράντα μερόνυχτα.

Τα  παραπάνω τα οποία γράφω, αποτελούν την υπόθεση μιας ιστορίας που έχει γράψει ένα παιδί που νοσηλευόταν σε νοσοκομείο. Καθώς σκάλιζα τα χαρτιά, βρήκα ένα μικρό βιβλιαράκι που ενημέρωνε για τις δράσεις μιας διεπιστημονικής ομάδας εθελοντών με ονομασία "Όναρ-μέσω τέχνης για το άρρωστο παιδί". Στόχος αυτής της ομάδας, η υποστήριξη παιδιών που νοσηλεύονται με σοβαρά προβλήματα υγείας στα παιδιατρικά νοσοκομεία.
Η  ηλεκτρονική διεύθυνση της ομάδας είναι www. onar-paidi.gr.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ ΧΟΚΙΝΓΚ

Και πάλι από την αυτοβιογραφία: Θυμάμαι πως παραπονιόμουν στους γονείς μου ότι στο σχολείο δεν μου μάθαιναν τίποτα.Οι δάσκαλοι του Μπάιρον Χάουζ δεν πίστευαν στον, τότε, καθιερωμένο τρόπο να σου "περάσουν" γνώσεις. Αντιθέτως, πίστευαν ότι μπορούσες να μάθεις να διαβάζεις χωρίς να συνειδητοποιείς ότι σου διδάσκουν πώς να το κάνεις. Τελικά, έμαθα να διαβάζω, αλλά στην αρκετά προχωρημένη ηλικία των οκτώ ετών (...)

ΦΟΒΟΣ ΜΕ ΑΓΝΩΣΤΟΥΣ

Η πρώτη μου έντονη ανάμνηση είναι το σπαραξικάρδιο κλάμα μου στον παιδικό σταθμό του Μπάιρον Χάουζ Σκουλ, στο Χάιγκειτ.Παντού γύρω μου έπαιζαν παιδιά.Τα παιχνίδια τους φάνταζαν τόσο υπέροχα, ήθελα να παίξω κι εγώ μαζί τους.Όμως, ήμουν μόλις δυόμισι.Με είχαν αφήσει για πρώτη φορά μόνο μου, ανάμεσα σε αγνώστους, και είχα τρομοκρατηθεί...ο διάσημος φυσικός, Στήβεν Χόκινγκ από την αυτοβιογραφία του-αποσπάσματα δημοσιευμένα στο Έψιλον (15/9/2013).
Nα λοιπόν ο φόβος για τα άγνωστα πρόσωπα που εισβάλλουν ξαφνικά στη ζωή ενός μικρού παιδιού. Σε ένα προηγούμενο σημείωμα είχαμε μιλήσει πως ο φόβος αυτός είναι φυσιολογικός και αποδεικνύει ότι το παιδί μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον με πρόσωπα που αποτελούν σταθερά σημεία αναφοράς στον χρόνο και τον χώρο.

Τρίτη 7 Ιανουαρίου 2014

ΤΑΞΙΔΙΑ ΣΤΟ ΚΕΝΟ

Έγραφα την προηγούμενη φορά ότι τα ταξίδια των τουριστών στην στρατόσφαιρα είναι το αντίθετο του ταξιδιού και της ενδοσκόπησης που θα έπρεπε να κάνουμε στο "πλούσιο υπέδαφος" του ασυνειδήτου μας. Ωστόσο, δεν αντιμετωπίζουν όλοι οι άνθρωποι το σύμπαν ως τουριστική ατραξιόν. Διαβάζω για τον αμερικανό συγγραφέα , Ρέι Μπράντμπερι, ότι από την ηλικία των οχτώ χρονών ήθελε να εξερευνήσει το διάστημα. Η περιέργειά του ήταν μεγάλη και εκ των πραγμάτων αδύνατον να ικανοποιηθεί.Λύση στο αδιέξοδο έδωσε η συγγραφή ιστοριών για τον πλανήτη Άρη από την ηλικία των δώδεκα ετών. Ο ίδιος αποποιείται τον τίτλο του συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας και θεωρεί ότι οι συγγραφείς βρίσκονται πάντα ένα βήμα μπροστά από την επιστήμη και την τεχνολογία. Λέει:"Τα διαστημικά ταξίδια είναι η μοίρα μας. Αντιπροσωπεύουν την ειρήνη, τον στοχασμό και την ομορφιά".
Ο Γκάτσος έδωσε στην ποιητική του σύνθεση την ονομασία ενός νησιού που δεν είχε επισκεφτεί ποτέ. Λέτε ο αμερικανός συγγραφέας να ήθελε να γίνει επιβάτης σε ένα ταξίδι στο διάστημα;Με την αχαλίνωτη περιέργεια των νηπίων τι κάνουμε;

(Πληροφορίες έλαβα από την αναφορά του Δημήτρη Αναστασόπουλου στο ΕΠΤΑ)

Δευτέρα 6 Ιανουαρίου 2014

ΤΑ ΠΑΡΩΝΥΜΙΑ

Ο Περουβιανός συγγραφέας Μάριο Βάργκας Λιόσα δίνει κάποιες πληροφορίες στη συνέντευξη στην Μαριλένα Αστραπέλλου (ΒΗmagazino, 13/1/2013):
"Όταν πήγαινε σχολείο, οι συμμαθητές του τού είχαν βγάλει, ερήμην του,ένα πολύ εύστοχο παρατσούκλι:"τυχερός λαγός".Το παρωνύμιο "λαγός" αφορούσε το προφανές , τα μπροστινά πεταχτά του δόντια, την ατελή οδοντοστοιχία του, που δεν έτυχε ορθοδοντικής περίθαλψης , απότοκο της τσιγγουνιάς ενός αυταρχικού πατέρα , ο οποίος εμφανίστηκε στη ζωή του όταν ήταν δέκα ετών"Τα παιδιά, γνωρίζουμε όλοι, είναι "σκληρά" στην εκφορά των λόγων τους.

Να ένα ενδιαφέρον θέμα που θα μπορούσαν να αναπτύξουν οι παιδαγωγοί της προσχολικής ηλικίας: Τα νήπια είναι σε θέση να επινοούν παρωνύμια για κάποιο παιδί που εμφανίζεται στα μάτια τους ως κάτι διαφορετικό;

Κυριακή 5 Ιανουαρίου 2014

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΝΗΛΙΚΗ ΔΥΣΤΥΧΙΑ

Γράφω την πρώτη παράγραφο της Γιούλας Ζαχιώτη(Ελευθεροτυπία, 4/2013):

Τα παιδιά που είναι δυστυχισμένα έως την ηλικία των επτά ετών μπορεί να είναι οι αυριανοί καρδιοπαθείς, υποστηρίζει έρευνα Αμερικανών επιστημόνων που μελέτησε για χρόνια τη συναισθηματική συμπεριφορά στην παιδική ηλικία και τις επιπτώσεις της στην υγεία των 40άρηδων.

Παρακάτω, το μικρό άρθρο αναφέρει τον αριθμό του δείγματος και ποσοστά επί τοις εκατό , πράγματα που τα βρίσκω αντιαισθητικά και τα παραλείπω.Γενικά, υπάρχει κάποιος που δεν συμφωνεί ότι μια άσχημη ψυχολογική κατάσταση επηρεάζει και τη σωματική μας υγεία; Φυσικά, τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού είναι τα πλέον κρίσιμα!1

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΜΙΑ ΝΤΡΟΠΗ

Τους μαθητές που επιδείκνυαν ιδιαίτερο ζήλο για τα μαθήματα και κάθονταν στις πρώτες σειρές των θρανίων για να παρακολουθούν καλύτερα τις παραδόσεις των μαθημάτων, τους αποκαλούσαμε ειρωνικά "φυτά".Τους θεωρούσαμε πως ήταν απερίσπαστοι στα μαθήματά τους και τελείως ξεκομμένοι από υπόλοιπα ενδιαφέροντα και ασχολίες. Επιπλέον, τους κοιτούσαμε με καχυποψία γιατί πιστεύαμε ότι σκόπιμα συμπεριφέρονταν έτσι. Απώτερος σκοπός τους ήταν να δείξουν ένα καλό πρόσωπο στους καθηγητές και έτσι να κερδίσουν την εύνοιά τους. Γενικώς, τους θεωρούσαμε φλώρους. Τα γράφω αυτά με αφορμή μια έρευνα της Βρετανικής Φιλολογικής Εταιρείας που δείχνει ότι "ένας στους πέντε νέους ντρέπονται να τον δουν με ένα βιβλίο στο χέρι". Αν τον δουν με μια μπύρα στο χέρι;